Ørsted, De Rijke Noordzee, Wageningen Marine Research en consortium Win-Wind zijn onlangs een onderzoeksproject gestart naar het gedrag van kabeljauw en kreeft in Ørsted’s windpark Borssele I & II. Ørsted heeft vanuit de ambitie om windparken natuurinclusief in te richten in het vierde kwartaal van 2020 vier kunstmatige riffen in het windmolenpark geïnstalleerd. Via zenderonderzoek bestuderen de onderzoekers het gedrag van beide soorten die een voorkeur hebben voor hard substraat, zoals kunstriffen, in hun directe leefomgeving. Daarnaast worden eDNA-watermonsters uitgevoerd om inzicht te krijgen in de ontwikkeling van de soortenrijkdom op de kunstriffen. Het windpark is sinds het laatste kwartaal van 2020 in vol bedrijf. Het windmolenpark Borssele I & II zal op 6 september 2021 officieel worden ingehuldigd.

Onderzoek naar onderwaterleven in windparken
Uit onderzoek¹ blijkt dat de biodiversiteit in offshore windparken toeneemt op en rond de funderingen van de windturbines. Ørsted, Wageningen Marine Research, consortium Win-Wind en De Rijke Noordzee onderzoeken hoe het onderwaterleven in windparken verder positief gestimuleerd kan worden. In deze samenwerking bestuderen de onderzoekers het effect van de plaatsing van de vier kunstmatige riffen op de onderwaternatuur. Het onderzoek rond deze kunstmatige riffen in Borssele I & II bestaat uit drie onderdelen. Ten eerste worden de bewegingen van individuele Atlantische kabeljauwen gedurende ruim twee jaar gevolgd, om het gedrag rond elk kunstmatig rif te onderzoeken. Ten tweede worden de bewegingen van individuele Europese kreeften op soortgelijke wijze gevolgd. Ten slotte wordt de biodiversiteit gemonitord met behulp van een reeks monitoringtechnieken.

Kabeljauwen volgen
In het eerste deel van het project bestuderen onderzoekers van Wageningen Marine Research het gedrag van individuele Atlantische kabeljauwen (Gadus morhua) rond de geïnstalleerde riffen. Kabeljauw is geselecteerd omdat hij wordt beschouwd als een sleutelsoort, en een belangrijke soort is in het functioneren van het plaatselijke ecosysteem. Overleving en gedrag van Atlantische kabeljauw bieden eerste aanwijzingen over het functioneren van de riffen als geschikt leefgebied. In dit onderdeel van het project werden 45 kleine kabeljauwen gemerkt met een akoestische zender. Deze vissen zijn op de riffen op locatie met de hengel gevangen, en vervolgens met een zender teruggezet op dezelfde plek. De gegevens van de zenders geven informatie over de bewegingen en activiteiten van elk dier van minuut tot minuut. Aan de hand van deze gegevens kan het gedrag van elke vis worden onderzocht, en een eerste evaluatie over het functioneren van de kunstmatige riffen voor natuurverbetering worden gedaan.

Gedrag van kreeft
Het onderzoek naar het gedrag van de Europese kreeft (Homarus gammarus) wordt uitgevoerd door onderzoekers van Wageningen Marine Research, consortium Win-Wind en De Rijke Noordzee. De onderzoekers hebben twaalf kreeften voorzien van akoestische zenders. Inzicht in de bewegingen, de verspreiding en het activiteitspatroon van kreeften kan met aanvullende stappen in verband worden gebracht met de predatiedruk die de kreeften uitoefenen op de rifgemeenschap. Dat zal uiteindelijk inzicht geven in de toekomstige biologische ontwikkeling van de kunstmatige riffen. De kennis uit dit projectonderdeel zal helpen een leemte in de wetenschappelijke literatuur op te vullen. De kennis over de mobiliteit van kreeften is ook nuttig voor de mogelijke ontwikkeling van een duurzame oogst van kreeften.

Biodiversiteit rond de riffen
Het derde onderdeel van het project, geleid door De Rijke Noordzee, betreft het monitoren van de biodiversiteit rond de nieuw geplaatste kunstmatige riffen. De monitoring gebeurt met eDNA-analysetechniek. Met deze techniek kan de aanwezigheid van soorten in water worden aangetoond. De onderzoekers nemen watermonsters. Na analyse in het laboratorium tonen deze monsters aan welke diersoorten en organismen in het gebied aanwezig zijn. Dit onderzoek wordt jaarlijks opgevolgd om te zien hoe de biodiversiteit van de riffen zich in de loop van de tijd ontwikkelt.

Op weg naar een toolbox
In de komende drie jaar hopen de onderzoekers meer te weten komen over hoe de natuur zich ontwikkelt op en rond de kunstmatige riffen. Hoe gedragen de individueel gemerkte kabeljauwen en kreeften zich in het windmolenpark? En gebruiken zij de kunstmatige riffen als schuilplaatsen en foerageergebieden? Hoe ontwikkelt de biodiversiteit zich? De resultaten van dit onderzoek worden gepubliceerd en toegevoegd aan de open access toolbox van De Rijke Noordzee. In de toolbox wordt wetenschappelijke kennis en operationele ervaring gecombineerd, waarmee inzichten worden verkregen over de kansen en mogelijkheden van de combinatie van wind op zee en kunstmatige riffen met biodiversiteitsverbetering.

¹ Coolen, J.W.P, Van Der, Babeth Weide, Cuperus Joël, Maxime Blomberg, Van, Godfried W.N.M Moorsel, Marco A Faasse, Oscar G Bos, Steven Degraer, and Han J Lindeboom. 2020. “Benthic Biodiversity on Old Platforms, Young Wind Farms, and Rocky Reefs. Ices Journal of Marine Science 77 (3): 1250–65.