Eneco Luchterduinen was het eerste windpark waar we aan de slag gingen. Kunnen de windturbines bijdragen aan een gezonde biodiversiteit? Een vraag waar niemand nog het antwoord op had, en zo begonnen we met pionieren.
Op de bodem van het windpark plaatsten we in 2018 oesterkooien met jonge en volwassen platte oesters. Ook zijn er twee rifballen neergezet. Deze beschermen de kooien en bieden een plek waar oesters en andere zeedieren zich kunnen vestigen en schuilen. De praktijkmissies leidden tot een nieuw oestertafelontwerp, met grotere overlevingskansen voor de oesters. Zo leren we stap voor stap wat de ideale omstandigheden zijn voor oesters om te gedijen in windparken op zee.
“Uit eerdere projecten leerden we wat voor ontwerp optimaal zou zijn om oesters zoveel mogelijk overlevingskansen te geven in een windpark. We keken naar alle te verwachte omstandigheden in windpark Luchterduinen, inclusief stormomstandigheden, en op basis daarvan maakten we een nieuw en verbeterd ontwerp oestertafel.”
Naast Eneco, die het windpark beheert en bijdraagt aan de logistiek van offshore werkzaamheden, is ook Van Oord nauw betrokken bij dit project. De baggermaatschappij ontwikkelde de oestertafels en verbeterde het ontwerp op basis van de praktijkmissies op zee. Met de huidige samenwerking bouwen we verder op de kennis van de afgelopen jaren. Vanuit De Rijke Noordzee is Oskar van Megen betrokken als projectleider.
Sinds 2018 zijn er meerdere monitoringsmissies uitgevoerd. We onderzoeken:
De allereerste oesterkooien die we in zee plaatsen, bleken niet bestand tegen de zanderige Noordzeebodem. Uit deze eerste missies leerden we veel, wat leidde tot een vernieuwd ontwerp. Van Oord ontwikkelde nieuwe structuren die de natuurlijke situatie nabootsen, waarmee de platte grotere overlevingskansen hebben. De oestertafels plaatsen we op de scour protection van de windturbines, zodat de structuur zelf niet onder het zand terechtkomt.
Omdat duiken niet is toegestaan in windparken gebruiken we innovatieve monitoringstechnieken, zoals e-DNA-monsters en onderwatercamera’s. Zo onderzoeken we het zeeleven rond de windturbines.
“Dit project heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van De Rijke Noordzee. Hier is onze aanpak ontstaan: samenwerken met windparkontwikkelaars en offshore partners om natuurherstel in de Noordzee mogelijk te maken.”
De Rijke Noordzee fungeert als verbindende schakel tussen overheid, wetenschap en industrie. We organiseren de offshore missies, zorgen voor de juiste expertise en coördineren de monitoring. Daarnaast delen we de resultaten met andere windparkontwikkelaars om natuurinclusieve maatregelen verder te stimuleren.
Windpark Eneco Luchterduinen bestaat uit 43 windturbines en wekt groene stroom op voor ongeveer 150.000 huishoudens. De locatie is ideaal voor onderzoek: het ligt op slechts 30 tot 45 minuten varen van IJmuiden, waardoor offshore werk efficiënt uitgevoerd kan worden.
Al doende leren we: bij de eerste missie ontdekten we dat het ontwerp van de gebruikte kunstriffen niet geschikt was voor de bodemcondities in dit windpark. De oesterkooien waren bedolven onder het zand en de oesters hadden daardoor weinig overlevingskans of mogelijkheid om zich voort te planten. We gingen terug naar de tekentafel. Wat leerden we uit deze missie over de omstandigheden in de Noordzee, en hoe kunnen we dit doorvoeren in een vernieuwd ontwerp?
Samen met Van Oord deden we vier jaar lang onderzoek en dat leidde tot een innovatief ontwerp: de oestertafels. Hierbij worden de oesters hoger op de structuur geplaatst, waardoor ze toegang hebben tot vers water en bestand zijn tegen de zanderige bodem. De structuren zijn bovendien onderhoudsarm en bootsten de natuurlijke situatie zo goed mogelijk na. Hierdoor is er ruimte voor de oesters om zich voort te planten en een rif te vormen, wat weer een fijne schuilplaats is voor andere zeedieren en planten.
De oestertafels zijn in 2022 in windpark Luchterduinen geplaatst. Door middel van e-DNA-samples, larvensamples en monitoring onderzoeken we nu of deze vernieuwde oestertafels een impuls geven aan de ontwikkeling van schelpdierriffen. De eerste resultaten zijn hoopvol en de nieuwe structuren lijken inderdaad een goede overlevingskans te geven aan de platte oesters, maar om goede conclusies te trekken blijven we onderzoek doen. Zo vindt er een continue kennisopbouw plaats.
“Oesters zijn heel bijzondere diertjes, die kunnen namelijk het water filteren en daarmee kunnen ze ook echt het habitat veranderen. Wat het Luchterduinenproject zo uniek maakt, is dat we oestertafels gebruiken die nog nooit eerder gebruikt zijn en die de natuurlijke situatie zoveel mogelijk nabootsen. In het wild maken oesters namelijk oesterbanken waarbij ze op elkaar groeien en zo een heel schelpdierrif vormen. Dat rif is voor een heleboel dieren heel interessant: daar kunnen ze eten zoeken en schuilen.”
Fantastisch nieuws: de Toolbox van De Rijke Noordzee is gelanceerd. Voor het eerst is er een platform waar alle kennis en inspiratie over natuurversterking in offshore windparken samenkomt. De Toolbox is gewijd aan het versnellen van natuurversterking onder water, voor een gezonde en gedeelde zee. Door inzichten te bundelen en met elkaar te delen, werken we aan een diepgaand positief effect op maritieme ecosystemen, te beginnen met de Noordzee. Of je nu een marien bioloog, projectmanager, milieuactivist bent of gewoon nieuwsgierig naar natuurinclusief ontwerp: de Toolbox zit boordevol kennis, tips en inspiratie.
Lees meerIn windpark Luchterduinen zijn vier zogeheten oestertafels geplaatst. Een oestertafel is een structuur van beton en ander materiaal waarop levende oesters worden bevestigd. Met de plaatsing van de oestertafels werken De Rijke Noordzee, Eneco, en Van Oord aan het herstel van oesterriffen in de Noordzee. De oestertafels hebben een innovatief ontwerp, waar vier jaar onderzoek aan vooraf ging. Dit ontwerp werd nog nooit eerder ingezet. Daarmee heeft het windpark een wereldwijde primeur.
Lees meerIn windmolenpark Luchterduinen vond afgelopen maanden een oesterproef plaats: op de zeebodem zijn oesterbanken en rifballen geplaatst. Met deze 'kunstriffen' willen we kennis opdoen over de ontwikkeling van oesterbanken binnen windmolenparken. Uit de eerste resultaten blijkt dat het ontwerp van de kooien moet worden aangepast.
Lees meer
